Santu guztien egunaren bezpera da. Kax-kax! Atean
jo dute. Ireki duzu eta hortxe dituzu aurrean dozena t'erdi bat ume
irribarretsu sorgin, banpiro eta Drakulaz mozorrotuta. Eta honela diotsute:
'Trikimailua ala tratua'. -Arrano-pola! pentsatzen duzu. Hemen ditugu. Iritsi
dira dagoenekoz! Halaxe da. Iritsi da Halloween Euskal Herrira ere, poliki,
ezari-ezarian, Iparraldera lehenago, Hegoaldera geroxeago. Baina, iritsi da. Ez
da, jadanik, harritzekoa iparraldeko saltoki handietan apal luzeak alderik alde
beteta ikustea tamaina guztietako plastikozko kalabazez. Eta Donostia, Bilbo,
Gasteiz eta Iruñeko denda askotako erakusleihoetan ere, halatsu.
Izan ere, gau horretan, makina bat gaztetxo arituko
da eskean etxez etxe Estatu Batuetan ez ezik, munduko beste nazio askotan
ere. Eskariari modu onean erantzunez gero, gozokiak, litxarreriak,
txanpon batzuk emanez, pozik joango dira. Bestela, bihurrikeriaren bat jasateko
arriskua dago.
Izan ere, gau horretan, makina bat gaztetxo arituko da eskean etxez etxe Estatu Batuetan ez ezik, munduko beste nazio askotan ere. Eskariari modu onean erantzunez gero, gozokiak, litxarreriak, txanpon batzuk emanez, pozik joango dira. Bestela, bihurrikeriaren bat jasateko arriskua dago.
Halloween-en jatorria
Halloween -ek Santu guztien bezpera esan nahi du All hallows's eve ingeles
zaharrean. Ospakizun hori, agidanean, aspalditik dator. Zeltek Samhain,
heriotzaren jainkoa, urriaren 31ko gauean gurtzen zuten. Intxixu zeltek, Druidek, jainko haren
haserrea baretzeko opari ugari egiten zizkioten: uzta-aleak eta animaliak erretzen zituzten haren
omenez, baita gizakiak ere. Bestalde, zeltek ere bazuten ohitura janariak
uzteko etxe atarietan, jainkoek, nahi izatera, beren gosea asetzeko.
'Trikimailua ala tratua'
Ez dago oso argi ' trick or treat' terminoa nondik datorren. Batzuen
ustez, horren jatorria Ingalaterran dago, protestanteen eta katolikoen arteko liskarretan (1500-1700). Katoliko batzuek James I
errege protestantea hiltzen ahalegindu ziren. Hori gertatu eta gero
protestante-talde batzuek, aurpegia estalita,
'bisita' egiten zieten katolikoei garagardoa eta pastelak eskatuz. Ez zituzten
bakean utziko eman ezean: trick or treat! 'Trick' delakoak konjuru-hitza edo araoa esan nahi du eta 'treat' tratua, ados
jartzea. Eta Ameriketara joan ziren lehenengo etorkinek ohitura hori eraman
zuten beraiekin mundu berrira.
Kalabaza, apaingarri
Kalabazaren tradizioa geroago erantsi zitzaion Eskandinaviako etorkinen
eskutik. Beraz, hasierako ospakizun pagano hura kristauen 'Santu guztien
egunarekin' kronologikoki bat etortzeak tradizio bat abiarazi zuen hango eta hemengo osagaiak
biltzen dituena. Gaur egun, munduan milioika dolar mugiarazten dituen negozioa
daHalloween. Estatu Batuetako haur askok eta askok
gehiago estimatzen dute ospakizun hori Gabonak baino. Eta hango helduen artean
ere gero eta ohitura handiagoa dago gau horretan mozorrotzeko. Jakien arloan ere mota guztietako gozoki,
pastel eta litxarrerien salmenta nabarmen hazten da.
Ez dute denek begi onez ikusten, ordea, telebista
eta film amerikarrei esker, besteak beste, hedatzen ari den usadio hori. Toki askotan, Hego Ameriketan,
Europako hegoaldean kultura arrotz baten ezarpen gisa ikusten dute batzuek. Beste
zenbaitek, berriz, kristau batzuek, kutsu paganoegia ikusten diote ospakizunari.
Horien ustez, Santu guztien eguna da ospatu behar dena eta
ez Halloween. Bestalde, Drakula, banpiro, sorgin eta tankerahorretako mozorroak ere ez
dituzte inolaz ere begiko. Nolanahi ere, Halloween denen
gustukoa ez izan arren, ez dirudi ate joka dugun tradizio hori hain erraz
joango denik etorritako bidetik. Gainera, badakizue, mehatxukadator: trick or treat!
Kalabaza, apaingarri
Irlandatik AEBetara igarotako ohitura honek bidea ireki nahi du gure artean ere, batez ere, kontsumo mota berri bat sortaraziz…
Zu ere ospatzekotan zabiltza?
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina