Deskribapena

♥ Gauza bat nolakoa den erakusten duten testuak dira. Gizaki, gauza, prozesu edo fenomeno baten ezaugarri fisiko, psikologiko nahiz bestelakoak agertu, erakutsi, adierazi edo zehazten dituena.

♥Narrazioetan, azalpenetan edo gutunetan agertu daiteke. Sekuentzia deskriptiboak eskuarki bestelako testuen barruan agertzen dira txertatuta, bigarren mailako funtzioa betetzen dutelarik. Honela, azalpenetan, testu-liburuetan kasu, sarri agertzen dira; narrazioetan oso arrunta da narrazioaren markoaren deskribapena (denbora, espazioa, pertsonaien deskribapen fisiko eta psikologikoa, beren pentsamoldearena...), elkarrizketetan maiz agertzen dira gauzen edo espazioen deskribapenak, prozesuenak...

♥ Adjektibo kalifikatzaileak, aditz trinkoak, konparazio perpausak, lokuzioak, adberbioak… erabiliko ditugu deskribapenetan.

 ♥ Egitura: Deskribapen testua ematen den informazio guztia bilatzen duen titulu edo gai nagusi baten inguruan multzotutako zenbait elementuz osatuta egoten da.

 ♥ Deskribapenak honela sailka daitezke:

• Gauzak, animaliak eta pertsonak
• Barne egoerak: egoera psikologikoa, izaera, sentipenak...

Badira denboraren progresioan ematen diren ekintza edo prozesuen deskribapenak.

♥ Deskribapenetan ordena bat segitu ohi da, gehienetan honako dimentsio hauen arabera:

•      Goitik beherako dimentsioa: goi/behe; azpi; ipar/hego 
•     Zeharkako dimentsioa: ezker/eskubi; alde bat/beste aldea; mendebalde / ekialde…
•      Hirugarren dimentsioa: gertu/urrun; aurre/atze; barru/kanpo…
•      Denboraren dimentsioa: ordua, egunak, hilabeteak...

Pertsona baten deskribapena egiteko erabil dezakegun egitura orokorra:

ITXURA	. Adina: umea, zaharra, gaztea…
	. Gorpuzkera: altua, garaia, baxua, ertaina, lodia, argala, polita, itsusia,…
	. Burua:  . Ilea: luzea, laburra, kizkurra, ilehoria, beltzarana, … . Begiak: handiak, txikiak, ilunak, argiak, berde kolorekoak… .Ahoa: handia, txikia, ezpain lodiak, ezpain meheak, margoturik… . Belarriak: handiak, txikiak, zorrotzak…
	. Gorputza: . Eskuak:  . Hankak: . Oinak:
	. Jantziak: nolako arropak erabiltzen ditu?
IZAERA	. Nolakoa da? Alaia, lasaia, lagun ona, urduria, isila, berbatia,    lotsatia, lotsagabea, bihotz onekoa… . Zer gustatzen zaio? Musikazalea, irakurzalea, mendizalea,    kirolzalea, …   “Bazkari bereziak prestatzea,…  gustatzen zaio”. . Nolako ohiturak ditu?   “Arratsaldeetan lagunekin kartetan jokatzera joaten da” . Nolako harremana du zurekin? Zer egiten duzue    elkarrekin?…

ADJEKTIBOAK:

 . Ireki                  . Alai                  . Atsegin                . Maitagarri                 . Burugogor

. Eskuzabal        . Harro               . Langile                . Berekoi                     . Azkar

. Ulerkor             . Lotsati             . Lasai                    . Konfidantzazko        . Maleziadun

. Ardurati            . Berritsu           . Egiati                    . On                           . Zintzo

. Barnerakoi       . Sentibera        . Arduratsu             . Umil                         . Serio

. Leial                 . Ziur                 . Paziente               . Lagunkoi                 .Urduri

. Adimentsu       . Ausarti            . Aktibo                   . Isil                            Baikor

. Ezkor               . Apal                . Zakar                    . Eder                         Gizajo

. Lirain               . Gogor              . Koldar                  . Errudun                    . Bizi

. Samur             . Alfer                 . Bakarti                 . Inozo                        . Arrunt

        . Kopetilun           . Diruzale          . Itxaropentsu        . Astakilo                      .Ameslari       

. Motel               . Adoretsu          . Jeloskor               . Zentzudun               . Eskuzabal

. Txotxolo          . Umoretsu         . Langile                 . Heldu                       . Zalapartari

DESKRIBAPEN TESTUAK

Aitona buruzuri bat zegoen han guri begira. Haren aurpegiko zimurrek urte luzeen aztarna agerian uzten zuten, baina oraindik gizon tentea eta gordina ikusten zen. Txapelaren azpian ile zuri ugari nabaritzen zitzaion. Bekainak erdi beltz erdi urdinduak zeuzkan. Begiak, marroi bizi-biziak, sudurra oso proportzionatua eta pixka bat zabal, belarri txiki bilduak, bizarra ondo moztua eta ahoan hortz eta hagin batzuen falta nabari zitzaion, hortzadura gehiena osorik mantentzen zuen arren. Alboan artzain zakur jostalari bat zebilkion hara eta hona, isatsa mugituz.

                                                                                        Iñaki Zubeldia

                                                                                        Nire aita ezin izan nuen salbatu

                                                                                                               (moldatua)  

Osaba Lazaro aitaren anaia zen –arestian esan dut-, eta hark ere kristal lodiko betaurrekoak zituen. Eta prismatiko handi batzuk zituen, huts egin gabe mendira eramaten zituenak, naturaren ikuskariak eta harraparien hegaldiak miresteko. Gizon berezia baitzen osaba Lazaro. Arotza zen ofizioz, eta oso bastoi politak egiten zituen, batean zurari suge eta herensuge baten itxura ematen ziola, eta besteetan marrazki ezin politagoak egiten. Abila baitzen osaba Lazaro bere egiteko haietan! Eta, batzuetan, gonbidatu egiten ninduen bere ibilaldietan. Egun batean, esate baterako, nik bederatzi edo hamar urte nituela, Santio mendirantz eraman ninduen, bazkalondoan. Gailurrera iristeko gutxi falta zitzaigunean, miru bat ikusi genuen, zeruan jira eta bira. Eta osabak, hari begira liluraturik, esan zidan:

- Hobe, bai, batzuetan miruak izango bagina...! begira ezak, bestela, bertatik bertara prismatikoekin  (...)                                                

                                                                   Joan Mari Irigoien

                                                                                                    Ipuin batean bezala

Deskribaketan erabilitako baliabideak

Ariketa honetan deskribaketak egiteko zein baliabide beharko duzun aztertuko duzu. Horretarako, zure ustea eta bi deskribaketatan identifikatutako baliabideak alderatuko dituzu. Ariketa honek ez du zuzenketa-orririk; zuzentzeko, jo tutorearengana.

            Zer behar duzu gehien bat? (izenak, adjektiboak, adberbioak...)

            Zeintzuk aditz behar dituzu?

            Zein denbora eta aspektu erabiliko dituzu? (orainaldia, lehenaldia, geroaldia...)

            Lokailurik erabiliko duzu? Zeintzuk?(baina, eta, ordea, edo...)
  

1. PERTSONAIA

Askotan irteten da telebistan baina ez da aktorea.Gizon zaharra da eta ile urdina dauka. Ez da ez altua, ez baxua, normala da. Ez dago ezkonduta. Bidaia asko egiten ditu munduan zehar. Euskal Herrian ere egon da. Erroman bizi da baina ez da Erromakoa, poloniarra da. NOR KRISTO OTE DA MORROI HAU?

2. PERTSONAIA

Gizon hau Galiziakoa da. 70 urte ditu. Ezkonduta dago eta Galizian bizi da. Keimada egitea oso gustatzen zaio. Burusoila eta lodia da. Normalean tiranteak erabiltzen ditu. Kolore gorria eta horia gustatzen zaizkio. Hau politikari beteranoa!