Denbora-esapide ohikoak

ORAINGOAN, GAUR GAUEAN, AURTEN…       

Euskaraz, aldiz honetan, gau honetan, urte honetan, eta antzeko esapideen ordez, oraingoan / gaurkoan, gaur gauean, aurten, eta abar erabiltzen dira.

Adibidez:

      Oraingoan ondo atera zait; ikusiko duzu hurrengoan.

      Ez kezkatu, gaurkoan ez dut huts egingo.

      Gaur goizean aspaldiko lagun batekin egin dut topo kalean.

LARUNBAT GOIZEAN   

      Astelehen goizean joango naiz huts egin gabe.

      Ostiral gauean afaria daukat lagunekin.

      Larunbat eguerdian gurasoen etxean bazkalduko dut.

HILABETE BARRU / HILABETEREN BURUAN   

Forma biak gertaera bat denboran kokatzeko erabiltzen dira, erreferentzia gisa une jakin bat hartuta. Erreferentzi unea oraina baldin bada, BARRU erabiltzen da. Erreferentzi unea iraganean edo etorkizunean badago, ordea –REN BURUAN erabiltzen da. 

Adibidez:

      Orain ezin dut; bost minutu barru joango naiz.

      Kalera irten zen eta bost minuturen buruan itzuli zen.

Zenbaitetan, barru-ren ordez, HEMENDIK…-RA erabiltzen da, eta _ren buruan esapidearen ordez, HANDIK…-RA, adibidez:

      Hemendik lasterrera helduko gara.

      Istripua izan eta handik aste betera hil zen.

ORAIN (DELA)… / DUELA GUTXI

      Hau orain dela gutxi erosi dugu.

      Orain dela hiru urte hasi ginen honetan.

      Duela bi ordu joan dira.

ASPALDI(AN) / ASPALDIKO

      Hori aspaldi gertatu zen.

      Zer dakizu Mirenez? Aspaldian ez dut ikusi eta.

      Aspaldiko! Nolatan zu hemen? Zer kontatzen duzu?

      Josu eta biok aspaldiko lagunak gara.

      Gaur, aspaldiko partez, zinetokira joan gara.

      Aspaldi honetan oso lanpetuta nabil.

BADIRA bi urte hasi gineLA  

      Badira hiru urte jokatzen ez dudala.

      Badira lau urte ezkondu zirela.

      Urteak dira ezkondu zirela.

DAGOENEKO / HONEZKERO 

Dagoeneko ekintza buruturik dagoenean erabiltzen da. Honezkero esapidea, ordea, ekintza amaitu dela uste dugunean, edo etorkizunari buruz ari garenean erabiltzen da, eta ustea adierazten du, ez ziurtasuna. Adibidez:

      Lana dagoeneko amaituta dago.

      Lana honezkero amaituta egongo da.

      Jon dagoeneko etxean dago, sartzen ikusi dut eta.

      Jon honezkero etxean egongo da, ordu bata da eta.

Forma bi hauez gain, badira baliokideak diren beste zenbait. Hona hemen eskema bat:

	Orain / gero	iragana
ziurtasuna	Dagoeneko / jadanik	zegoeneko / ordurako
ustea	honezkero	Horrezkero / harrezkero